Streszczenie:

W 1951 roku periodyk „Miasto” opublikował artykuł autorstwa Tadeusza Tołwińskiego Przebudowa dzielnic śródmiejskich Krakowa nowoczesnego. Koncepcja rozwiązań urbanistycznych centrum Krakowa okazała się być ostatnią pracą profesora, przedstawioną szerszemu gronu tuż po jego śmierci. Przewidując szybki rozwój miasta Tołwiński przygotował plan regulacyjny: zdefiniował zasięg dzielnic śródmiejskich, zaprezentował propozycję szeregu zabiegów korygujących układ urbanistyczny, skupiając się przede wszystkim na uporządkowaniu i pozyskaniu terenów zielonych, przebudowie trakcji kolejowych i ukształtowaniu arterii komunikacyjnych. Plan ten wpisuje się w szereg przemyśleń profesora, opublikowanych w latach 30. XX wieku w jego monumentalnym dziele Urbanistyka. Uwzględnia również wcześniejsze propozycje rozwiązań przestrzennych dla Krakowa, począwszy od pierwszych prób ukształtowania charakteru miasta, czyli do założeń konkursu na plan regulacyjny Wielkiego Krakowa ogłoszonego w 1909 roku, poprzez tzw. „Plan Dziewońskiego” z końca lat 30., aż do rozwiązań proponowanych przez okupanta na początku lat 40. XX wieku. Mimo, że propozycję Tołwińskiego zrealizowano tylko fragmentarycznie, wpłynęła ona na kształtowanie kolejnej koncepcji autorstwa Anny Ptaszyckiej i odcisnęła piętno na późniejszym rozwoju miasta.

Słowa kluczowe:

Tadeusz Tołwiński, urbanistyka Krakowa, plan Krakowa, urbanistyka lat 50. XX w., plan regulacyjny, dzielnice śródmiejskie

Summary:

In 1951, the periodical “Miasto” (“City”) published an article by Tadeusz Tołwiński Reconstruction of the downtown districts of modern Krakow. The concept of urban solutions for the centre of Krakow turned out to be the professor’s last work, presented to a wider audience shortly aft er his death. Anticipating the rapid growth of the city, Tołwiński presented a regulatory plan: he defi ned the extent of the inner city districts, presented a proposal for a series of measures to correct the urban layout, focusing above all on tidying up and acquiring green areas, rebuilding the railway tracks and shaping the traffic arterial roads. The plan is part of a series of reflections by the professor, published in the 1930s in his monumental work Urbanistyka [Urban planning]. It also takes into account earlier proposals for spatial solutions for Krakow, from the first attempts to shape the character of the city, i.e. the assumptions of the competition for the regulatory plan of Greater Krakow announced in 1909, through the so-called ‘Dziewoński Plan’ of the late 1930s, to the solutions proposed by the occupying forces in the early 1940s. Although Tołwiński’s proposal was only implemented in a fragmentary way, it influenced the formation of the subsequent concept by Anna Ptaszycka and left its mark on the subsequent development of the city.

Keywords:

Tadeusz Tolwiński, urban planning of Krakow, plan of Krakow, urban planning of the 1950s, regulatory plan, inner city districts