Maria Brykowska

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

STRESZCZENIE:

Opracowanie badań nad ogrodami w pustelniach zakonów kontemplacyjnych w XVII–XVIII wieku ukaże się w druku w dwóch częściach. Obecnie drukowana część 1, odnosi się do założeń architektoniczno-przestrzennych Kongregacji Kamedułów Pustelników Góry Koronnej, ze szczególnym uwzględnieniem problematyki ogrodów, dotąd pomijanych w literaturze o dziejach zakonu. Artykuł został oparty na własnych, wieloletnich badaniach autorki i publikowanych źródłach, pracach na temat duchowości kamedułów i dziejów poszczególnych pustelni. Wprowadzenie obejmuje tematykę wspólnych źródeł powstania zakonów kontemplacyjnych w Europie – czerpaną z praktyki pustelników na Wschodzie w pierwszych wiekach chrześcijaństwa i skrót badań nad ogrodami tych zakonów. W artykule przedstawiono w układzie chronologicznym, w 4 częściach, eremy kamedułów realizowane w XVII–XVIII wieku łącznie w całej kongregacji – we Włoszech, w Rzeczypospolitej i na terenie Austro-Węgier. Uwzględniono rolę kamedułów w procesie realizacji fundacji, lokalizacji pustelni, kościoła i ogrodów oraz program, kompozycję i architekturę zależną od zakonu, jak i od fundatora. Podsumowanie wykazało zarówno wspólne cechy, jak i różnice w założeniach przestrzennych i w architekturze pustelni kamedułów. Wnioski z badań ogrodów – ich rodzaj, formy i treści, jako dzieła sztuki o głębokiej symbolice religijnej oraz sacrum krajobrazu, będą przedstawione, łącznie z założeniami architektoniczno-przestrzennymi kartuzji i pustelni zakonu karmelitów bosych, w części 2.

SŁOWA KLUCZOWE (część 1):

kameduli, ogrody, architektura sakralna, XVII–XVIII wiek, Włochy, Rzeczypospolita, Austro-Węgry

SUMMARY:

This study of the research on hermitage gardens of monks belonging to contemplative orders in the 17th and 18th centuries will appear in print in two parts. Part 1, presently being printed, makes reference to the architectural–spatial complexes of the Camaldolese Hermits of Monte Corona (Er. Cam.), with special consideration for questions relating to the gardens omitted to date in the literature on the history of the order. The article is based on the author’s own, multiyear research as well as published sources, works on the mysticism of the Camaldoles and the histories of the individual hermitages. The introduction encompasses the topic of the common sources behind the emergence of contemplative orders in Europe as drawn from the practices of hermits in the East in the first centuries of Christianity, and a brief study into the gardens of those monks. The article presents the Camaldolese hermitages of the entire congregation erected in the 17th and 18th centuries—in Italy, the Polish–Lithuanian Commonwealth, and in Austro–Hungary—in chronological order in four parts. The role of the Camaldolese in the process of implementing the foundation, locating of hermitage, church, and gardens as well as the program, composition, and architecture, dependent on the order and the founder are all taken into account. A summary indicated both common features and differences in the spatial layout and architecture of the Camaldolese hermitages. Conclusions stemming from research into the gardens—their types, forms, and contents as works of art with far–reaching religious symbolism and the sacrum of the landscape—are presented, together with the Carthusian architectural–spatial complexes and the hermitages of the Discalced Carmelite orders in Part 2.

KEY WORDS (Part 1):

Camaldolese, gardens, church architecture, 17th and 18th centuries, Italy, Polish–Lithuanian Commonwealth, Austro–Hungary.